Ar marvailher brezhonek - Labous ar wirionez

gant Gabriel Milin hag Amable-Emmanuel Troude

Gwechall-gozh e oa e Breizh ur roue hag en doa ur mab penn-hêr a raed Kalonek anezhañ.

Pa oa ar bugel-mañ deuet d'an oad da vont d'ar skol, ar roue a glaskas, da zeskiñ anezhañ, an den gwiziekañ ha furañ a oa er vro.

Ar roue, den a skiant, a lavare e oa an deskadurezh en tu all d'ar madoù ha d'an enorioù. Deskiñ mabig, emezañ, a zo gwelloc'h evit dastum madoù dezhañ. Ur wezenn gaer eo an deskadurezh, emezañ c'hoazh, ur wezenn a zo war e fenn un tokad avaloù melen aour ken kaer ha ken mat ha ma'z int uhel diouzh an douar; an holl n'int ket evit tizhout anezho.

Kavet e oa an den a glaske ar roue anezhañ; kavet e oa, ha c'hwi a gredfe, pell diouzh kêr, e-kichen ar mor, en un tiig soul. E-unan edo eno o chom, hag en em vagañ a rea gant kozh tammoù gwrizioù louzoù pe gant ur peskig bihan bennak a bake en aod. Magañ kaer e gorf ne rea ket; e spered avat a rea fonnus noz-deiz gant e levrioù, hag alies e teue dezhañ disoñjal debriñ e voued, kement e kroge don en traoù a lenne. A-barzh nemeur ez eas dre ar vro ar brud eus he wiziegezh, hag a bep korn e teued a voleadoù da c'houlenn kelenn digantañ, o vezañ ma teue pep tro da vat ar pezh a veze graet diouzh e lavar.

Ar roue eta o vezañ klevet anv anezhañ, hag ivez e oa gwir ar pezh a oa bet lavaret diwar e benn, a gemennas dezhañ dont d'al lez d'he gaout evit lakaat e vab etre e zaouarn.

E skol ur mestr ken desket, mab ar roue a zeuas da vezañ gouiziek e berr amzer; hag e-pad ma oar a-vec'h ar vugaleigoù all lenn ha skrivañ, ar priñs yaouank a ouie ur garg traoù, koulz lavarout.

Le conteur breton - L'oiseau de vérité

de Gabriel Milin et Amable-Emmanuel Troude

Il y avait autrefois en Bretagne un roi qui n'avait, pour héritier, qu'un fils du nom de Calonec.

Quand cet enfant fut en âge de s'instruire, le roi chercha, pour lui confier l'éducation de son fils, l'homme le plus savant et le plus sage qui fût dans la contrée.

Le roi, homme de sens, disait que l'éducation était préférable à la fortune et aux honneurs. Il vaut mieux, disait-il, instruire un jeune enfant que lui amasser des trésors. L'instruction, ajoutait-il, est un bel arbre dont la cime est couronnée de pommes de couleur d'or, aussi belles et aussi bonnes qu'elles sont élevées au-dessus de la terre ; tous les hommes ne peuvent les atteindre.

On trouva l'homme que cherchait le roi ; on le trouva, le croiriez-vous, loin de la ville, dans une chaumière sur les bords de la mer. il vivait seul et ne se nourrissait que de racines de plantes ou de petits poissons qu'il pêchait sur la plage. Il ne prenait aucun soin de la nourriture de son corps ; quant à son esprit, il en était tout autrement : nuit et jour il lui cherchait dans ses livres de nouveaux aliments. Parfois même il oubliait de prendre son repas, tant il était passionné pour la lecture. Sa réputation d'habileté se répandit bientôt dans le pays et de tous côtés on venait en foule pour le consulter, parce que tout réussissait à ceux qui suivaient ses conseils.

Ayant donc entendu parler de lui et ayant reconnu que tout ce qu'on en disait était vrai, le roi le manda à son palais pour lui confier l'éducation de son fils.

A l'école d'un maître aussi instruit, le fils du roi fit de rapides progrès dans la science ; aussi, à l'âge les autres enfants savent à peine lire et écrire, le jeune prince savait-il, on pourrait dire, une foule de choses.